Opdracht 197
De jongedames van Avignon
Gevonden: donderdag 15 december
Vraag 1: wat is professor Sax van plan met het schilderij?
Vraag 2: Waarom noemt hij het een schilderij vol geheimen?
Wat weten we allemaal over Picasso en De jongedames van Avignon?
- 1 Jong talent
- 2 Nieuwe energie
- 3 Picasso ontdekte Parijs
- 4 Blauwe periode
- 5 Roze periode
- 6 Experimenteren
- 7 Afrika
- 8 De Jongedames van Avignon
- 9 Kubisme
- 10 Orde van Martinisten
- 11 Liefde
- 12 Musea met Picasso's
1 Jong talent
Als kind tekende en schilderde Pablo graag. Het liefst duiven en stierengevechten. Hij had duidelijk talent. Zijn vader was schilder en gaf les aan de kunstacademie. Hij leerde Pablo goed kijken en dingen en mensen precies zo te tekenen zoals ze eruit zagen.
13 jaar -> talentvolle Pablo -> School voor Schone Kunsten in Barcelona
Twee jaar later studeerde hij aan de kunstacademie in Madrid. Hij kwam veel in het Prado Museum om naar de kunstwerken te kijken. Op zijn 19e had Pablo zijn eerste tentoonstelling in café Les quattre gats in Barcelona en dit was een groot succes. Pablo kwam vaak in dit café dat trouwens nog steeds bestaat.
2 Nieuwe energie
In 1900 brak een nieuwe eeuw aan: de 20e eeuw. Het was een spannende tijd. Er werden namelijk veel moderne ontdekkingen gedaan. Al die ontdekkingen gaven de mensen het gevoel dat alles mogelijk was. Dat er een mooie toekomst voor hen lag.
- 1900 eerste metro onder Parijs door
- 1901 draadloze telegrafie
- 1903 eerste vliegtuig Amerika
De 19-jarige Picasso bezocht in 1900 voor het eerst Parijs. Zijn schilderijen werden geëxposeerd in het Spaanse paviljoen op de Wereldtentoonstelling. Parijs was op dat moment het centrum van de moderne kunst. De stad bruiste van de energie en trok kunstenaars uit de hele wereld aan. Hier wilde Picasso wonen.
3 Picasso ontdekt Parijs
Samen met zijn Spaanse vriend Carlos Casagemas huurde Picasso een kamer in de wijk Montmarte in Parijs. Picasso had weinig geld en leefde in armoede.
Het ontdekken van de stad was een groot avontuur. Overdag wandelde hij over straat, bezocht musea en schilderde mensen.’s Nachts zwierf hij door de uitgaanswijken en ontmoette hij vrienden in cafés.
Hij schilderde veel en had zelfs een tentoonstelling in een galerie. Daar ontmoette hij zijn eerste Parijse vriend, de dichter Max Jacob. Die hielp hem de Franse taal te leren. Ze woonden samen in een appartement. Het was er koud en ze verbrandden veel van Picasso’s tekeningen om het warm te krijgen. Omdat ze maar één bed hadden, sliep Max ’s nachts en Picasso overdag.
In deze tijd zette hij voor het eerst de naam Picasso op zijn schilderijen. Daarvoor signeerde hij nog met Pablo Ruiz y Picasso.
4 Het leven is blauw
Blauwe periode: 1901-1904
Vanaf 1901 maakte Picasso schilderijen in blauwe tinten. Met deze ene kleur drukte hij een treurig en eenzaam gevoel uit. En dat gevoel paste precies bij de mensen die hij schilderde: zieken, armen en bedelaars. Ook Picasso was verdrietig in die tijd.
Hij had nauwelijks geld en zijn Spaanse vriend Carlos pleegde zelfmoord. Niemand kocht Picasso’s sombere schilderijen. Daarom ging hij een tijdje terug naar zijn familie in Spanje. Daar maakte hij het schilderij Het leven, dat direct verkocht werd aan een Parijse verzamelaar.
1904 -> Picasso voorgoed naar Parijs
Hij huurde de eerste jaren een kamer in de Bateau Lavoir (wasserijboot). In dit oude gebouw in de wijk Montmartre woonden veel kunstenaars. Zijn atelier werd een ontmoetingsplek voor kunstenaars, schrijvers en modellen. Een van die modellen, Fernande Olivier, werd Picasso’s vriendin. Zij kleurde Picasso’s leven. Haar amandelvormige ogen, krachtige neus en lange haren zie je terug in veel portretten van Picasso uit die tijd.
5 En toen werd alles roze
Roze periode: 1905-1906
Picasso hield van dans, muziek en theater en met Fernande ging hij vaak naar het circus. Samen genoten ze van de kunsten van clowns en jongleurs.
Picasso voelde zich thuis bij deze circusmensen. Net als hij hadden ze een talent, waarvan het publiek genoot. Maar hun talent zorgde er ook voor dat ze anders waren dan andere mensen. En daardoor voelden ze zich als buitenstaanders soms eenzaam.
Picasso was trots op zijn eigen talent en daarom tekende en schilderde hij de kunsten van de clowns en lenige acrobaten. Hij koos lichte kleuren, zoals roze en lichtblauw. De schilderijen uit deze roze periode zijn sprookjesachtig en vrolijker dan de schilderijen uit de blauwe periode.
6 Kijken en experimenteren
Picasso bewonderde het werk van andere kunstenaars, zoals Gaugain, Cezanne, Matisse en Van Gogh. Maar Picasso deed deze kunstenaars niet precies na. Hij gebruikte uit elk kunstwerk alleen de dingen die hij goed vond:
- het onderwerp
- de kleuren
- de techniek
Hij experimenteerde er op los en maakte er uiteindelijk iets nieuws van. Iets eigens. Iets wat nog niemand ooit gezien had.
En zo ontwikkelde hij zich in een paar jaar tijd van een onbekende Spaanse kunstenaar tot een leider van een groep kunstenaars. Al deze kunstenaars waren op zoek naar nieuwe vormen. Ze hadden een enorme honger naar kennis en lazen veel boeken en gedichten en praatten over wetenschap en politiek.
Picasso maakte ook beelden/ schalen/ borden/ etsen/ gedichten
Gelukkig verkocht Picasso steeds meer schilderijen. Niet alleen in Parijs maar ook in het buitenland. Door zijn bekendheid en geld werd zijn leven gemakkelijker en wat luxer.
7 Afrika
In Afrika gebruiken mensen maskers en beelden bij rituele dansen. De mensen geloven dat de voorwerpen magische krachten bezitten. Wie een Afrikaans masker opzet verandert zelf als persoon. Niet alleen je gezicht, maar ook je gedrag. Dat komt doordat de geest van de voorouder dan via jou spreekt.
19e eeuw -> Europese kolonisten -> Afrika –> maskers –> musea in Europa
De mensen in Europa waren verrast, omdat Afrikaanse kunst er anders uitzag dan onze kunst. Toen Picasso in 1907 de maskers in het Trocadéro Museum in Parijs zag, was hij onder de indruk van de eenvoudige vormen.
Zie je in zijn schilderij De jongedames van Avignon nu wel of niet deze Afrikaanse vormen terug? En wilde Picasso deze magische kracht die in de Afrikaanse maskers zit ook aan de vijf vrouwen in het schilderij geven? Veel mensen denken van wel, maar Picasso zelf sprak er niet veel over.
8 De jongedames van Avignon
in het Frans: Les demoiselles d’Avignon
Voordat Picasso met schilderen begon, maakte hij maar liefst 800 tekeningen over het onderwerp. In veel schetsen tekende hij ook een zeeman en een student met een doodshoofd tussen de vrouwen. In het schilderij liet hij de mannen uiteindelijk weg.
In 1907 waren De jongedames van Avignon af. Op het grote schilderij (bijna tweeënhalve meter hoog en breed) zie je vijf blote vrouwen. Op de voorgrond ligt fruit en op de achtergrond wapperen blauwe en rode gordijnen. De ‘jongedames’ zijn meisjes die in een bordeel werkten.
Picasso’s vrienden mochten het als eersten zien. Die schrokken ervan en begrepen het niet. Zoiets lelijks had nog nooit iemand gemaakt. Tot dan toe waren blote vrouwen in een schilderij mooi, lief en zacht geschilderd.
De vrouwen van Picasso zien er heel anders uit:
- Hoekige en platte vormen
- Ze kijken je brutaal en streng aan
- Gezichten lijken op maskers uit Afrika
- Perspectief is anders. Van de vrouw links zie je het oog van voren, terwijl je de neus van de zijkant ziet.
Het schilderij bleef lang in Picasso’s atelier. Pas in 1916 kon het publiek het schilderij zien op een privé-tentoonstelling. In 1937 werd het door het Museum of Modern Art in New York gekocht. Daar kun je De jongedames van Avignon nog steeds bekijken.
9 Kubisme
Kubisme 1907-1914
In veel schilderijen zien de dingen eruit zoals je ze in het echt ziet: vanuit één gezichtspunt. Alsof je in de hoek van de kamer staat en je een vrouw van één kant bekijkt, bijvoorbeeld de voorkant. Om de vrouw en de kamer zo echt mogelijk na te schilderen, gebruik je de regels van het lijnperspectief.
1907 -> Picasso’s eerste kubistische experiment -> De jongedames van Avignon
Bij de kubistische manier van schilderen bekijk je de vrouw niet vanuit één gezichtspunt, maar van verschillende kanten. Alsof je tegelijkertijd in meerdere hoeken van de kamer staat. Iets wat natuurlijk in het echt niet kan. Je schildert een vrouw dus in één afbeelding van de voor-, de zij- en de achterkant. Door al die verschillende gezichtspunten krijg je een schilderij, dat uit allemaal losse vlakken en stukjes bestaat.
1907 tot 1914 –> Picasso en Georges Braque -> kubistische schilderijen
Ze gebruikten vooral zachte grijze en bruine tinten. Sommige schilderijen bestaan uit zo veel losse vlakken, dat je haast niet meer kunt zien wat het onderwerp is.
De nieuwe manier van kijken van het kubisme heeft veel andere kunstenaars in de 20e eeuw beïnvloed.
10 Orde van Martinisten
Aan het begin van de 20e eeuw waren veel kunstenaars en schrijvers lid van spirituele genootschappen. Bijvoorbeeld van de Orde van Martinisten. Wie er precies lid was, was geheim. Dus het is niet zeker dat Picasso een broeder van de Orde van Martinisten was.
Martinisten vinden dat het in het leven niet gaat om wat je hebt, maar om wat je doet en denkt. De leden lezen veel oude boeken en praten hierover met elkaar. Ze bestuderen onder andere de Kabbala. Deze oude Joodse teksten zijn in het Hebreeuws geschreven.
Picasso was een groot kenner van de Kabbala. Volgens sommige mensen heeft Picasso die kennis gebruikt in het schilderij De jongedames van Avignon.
11 Liefde
Vrouwen waren niet alleen belangrijk in Picasso's schilderijen, maar ook in zijn leven. In 1918 trouwde Picasso met de ballerina Olga Koklova en in 1921 werd hun zoon Paulo geboren. Picasso’s schilderijen verkochten goed en daarom konden ze in een groot huis wonen en op vakantie gaan naar Zuid-Frankrijk. Picasso kocht zelfs een auto, wat in die tijd heel bijzonder was.
Toch was Picasso niet gelukkig. Het huiselijke leven voelde als een gevangenis. In 1927 werd hij verliefd op de 17-jarige Marie-Thérese en ze ontmoetten elkaar stiekem. Met haar kreeg Picasso zijn eerste dochter Maya.
Later kreeg Picasso weer een andere vriendin, de Joegoslavische fotografe Dora Maar. Uit de relatie met zijn volgende vriendin Francoise Gilot werden zijn kinderen Claude en Paloma geboren.
In 1961 trouwde Picasso uiteindelijk nog met Jacqueline Roque. Ze woonden in een groot landhuis in Zuid-Frankrijk. Hier overleed hij op 8 april 1973. Hij was toen een wereldberoemd kunstenaar. Tegenwoordig hangen zijn schilderijen in alle belangrijke musea.
12 Waar kun je Picasso's zien?
De jongedames van Avignon hangt in het Museum of Modern Art (MoMA) in New York.
De Picasso musea in Parijs en Barcelona hebben een grote collectie schilderijen en beelden van Picasso.
Ook in Malaga, Münster en Antibes zijn Picasso musea.
In Nederland kun je werken van Picasso zien in bijvoorbeeld het Stedelijk Museum Amsterdam, het Gemeentemuseum Den Haag en het Van Abbemuseum in Eindhoven.