Blockbustersopdracht
Wat doen de vissers midden in de nacht op zee?
Hebben de dorpsheks en het schilderij ‘Impressies uit Afrika’ van Dalí hier iets mee te maken?
Wat weten we allemaal over Dalí en zijn schilderijen?
- 1 Kind koning
- 2 Grote fantasie
- 3 Eigenwijs talent
- 4 Surrealisten in Parijs
- 5 Gala
- 6 Droomwereld
- 7 Naar Amerika
- 8 Dubbelbeeld
- 9 Surrealistische voorwerpen
- 10 Dol op geld
- 11 Nieuwe Dalí
- 12 Eigen museum
- 13 Waar kun je Dalí zien?
1 Kind koning
Baby Dalí kreeg dezelfde naam als zijn broer die twee jaar eerder was overleden: Salvador. Zijn ouders deden alles voor hem en hij werd erg verwend. Thuis was de kleine Salvador de baas. Hij verkleedde zich graag als koning en gedroeg zich ook zo. Op school voelde hij zich buitengesloten. De kinderen pesten hem met dingen waar hij bang voor was: sprinkhanen en insecten.
2 Grote fantasie
Dalí bladerde vaak in kunstboeken over grote meesters en voor hem leken de schilderijen levensecht. Alsof hij leefde in de schilderijen. Op zijn 6e maakte Dalí zijn eerste olieverf schilderij. Toen de eerste bioscoop in Figueres opende, was Dalí er niet weg te slaan. Zijn moeder kocht een handprojector en projecteerde korte films thuis op de muur. Ook in de natuur zag Dalí van alles: de rotsen veranderden telkens van vorm. Hij zag er dieren en mensen in.
3 Eigenwijs talent
De zomervakanties bracht Dalí door in het vakantiehuis van de bevriende artistieke familie Pichot. Hier ontdekte Dalí dat schilderen zijn droom was. Hij schilderde in een impressionistische stijl (zie BBschrift Monet)
18 jaar -> kunstacademie Madrid -> kritiek op docenten -> van school gestuurd
Toch was de tijd in Madrid heel belangrijk:
- inspiratie beroemde schilderijen in Prado Museum
- ontmoeting andere belangrijke kunstenaars
- bijzondere kledingstijl: pak/ wandelstok/ snor
Dalí schilderde vanaf nu in een hele realistische stijl -> met veel scherpe details -> nog echter dan echt
4 Surrealisten in Parijs
1926 -> Dalí naar Parijs -> centrum van de kunst
Dalí bezocht Picasso en experimenteerde een tijdje met het kubisme (zie BBschrift Picasso). Toen Dalí de surrealisten ontmoette, herkende hij zichzelf in hun stijl:
- combineerden dingen die niet bij elkaar hoorden
- schilderden niet de echte wereld, maar een wereld waarin alles mogelijk was
- inspiratie uit dromen
- maken je in de war
sur -> in het Frans: bovenop -> sur-realisme -> verder dan we in de normale wereld zien
5 Gala
Eerste date -> Dalí wilde indruk maken -> rare kleren
- Gestreept overhemd/ korte broek/ parelketting
- Lichaam ingesmeerd met vislijm en geitenkeutels
- Oksels beschilderd met bloed en blauwe verf
Uiteindelijk trok Dali toch iets anders aan.
Gala -> 10 jaar ouder en getrouwd -> weg bij man en kind -> Dalí’s moeder, manager, chauffeur, kok en inspiratiebron
Ze woonden in een eenvoudige vissershut in Port Lligat aan Spaanse kust. De ruige rotsen inspireerden Dalí. Dalí ontmoette er vissers en Lidia Nogueres, ‘de dorpsheks’. Ze was ‘gek’ en zag dingen die er niet waren en ze inspireerde Dalí. Later woonden Dalí & Gala ook in Parijs en de Verenigde Staten maar het Spaanse vissersdorp bleef hun thuis. De vissershut bouwden ze uit tot een surrealistische villa.
Dalí ging zich steeds vreemder gedragen. Hij maakte van zichzelf een surrealistisch kunstwerk. Ook zijn uitvindingen waren bijzonder:
- spiegelnagels
- schoenen met springveren
- aerodynamische auto
- doorzichtige paspop vol water en goudvissen
relatie Dalí-Gala -> hysterisch gedrag Dalí -> Dalí’s vader boos -> geen contact
6 Droomwereld
1929 -> Dalí lid van de surrealisten -> interesse in droomwereld -> lazen boeken van Sigmund Freud
- beroemde psycholoog
- onderzocht dromen
- in onze dromen zitten verborgen boodschappen
Dalí -> schilderde een lichaam als een ladekastje -> in laatjes zitten verborgen dromen/ angsten/ verlangens
Dalí -> schilderde dingen, mensen en dieren uit dromen -> in een omgeving waar ze niet horen-> verwarrend en raar
7 Naar Amerika
1934 -> Dalí & Gala -> New York
In de haven ging Dalí van boord met grote stokbroden onder zijn arm. Hij brak het brood en deelde het uit. Iedereen sprak erover.
- Dalí’s expositie groot succes
- groot surrealistisch afscheidsfeest
- gasten verkleed als in hun dromen
- Dalí Amerikaanse beroemdheid
Maar in Europa vonden kunstenaars hem maar een aandachtstrekker.
Dalí kon het niets schelen: ‘Het surrealisme, dat ben ik.’
Bij een opening in Londen verscheen Dalí verkleed in een duikpak met twee Russische wolfshonden. Overal waar hij kwam, trok hij aandacht van publiek en pers. Uiteindelijk werd alles in het leven van Dalí buitengewoon: zijn huis, zijn eetgewoonten en zijn relaties.
8 Dubbelbeeld
Dalí zag als fantasierijk kind in de rotsen al dingen die anderen niet zagen. Maar om echt in die andere droomwereld te komen, moest je volgens Dalí een beetje gek zijn. En dat was hij. Hij noemde dat zijn paranoïde-kritische methode. Dalí zag in veel dingen ook iets anders:
- een kreeft -> een telefoon
- een camembert -> een klok
- een lichaam -> een ladekast
Uiteindelijk leverde zijn manier van kijken schilderijen met dubbelbeelden op:
1 schilderij waarin je 2 verschillende dingen kunt zien. Dingen die niks met elkaar te maken hebben.
Schilderij ‘Impressies uit Afrika’:
- hoofd van een vrouw
- maar ook de bogen van een grot
Hoe? -> Dalí speelt een spelletje met je ogen en hersenen Bij het ene schilderij hangt het ervan af of je dichtbij of ver weg staat. Bij een ander schilderij moet je je ogen anders scherpstellen.
9 Surrealistische voorwerpen
Dalí -> ontwierp grappige voorwerpen -> combineerde dingen die niet bij elkaar hoorden
De kreefttelefoon: hoorn van de (ouderwetse) telefoon en de kreeft hebben dezelfde onderdelen: kop, lichaam en achterwerk. Dalí genoot ervan dat je door het achterwerk van de kreeft moest praten.
Als je op zijn beroemde rode bank gaat zitten, zit je eigenlijk op de lippen van popster Mea West. Ook een grapje van Dalí. De Britse verzamelaar Edward James kocht Dalí’s telefoon en bank voor zijn bijzondere huis Monkton House.
10 Dol op geld
Ook in Europa werd Dalí steeds beroemder en zijn surrealistische schilderijen en voorwerpen verkochten goed. Dalí was dol op het geld dat hij verdiende. ‘Ik slaap het best als ik na een dag werken een grote stapel cheques heb ontvangen.’
Door zijn beroemdheid kregen Dalí en Gala zelfs een adellijke titel. Ze werden markies en markiezin de Dalí de Pubol.
11 Nieuwe Dalí
1939 -> Dalí opschepper en geldwolf -> uit de surrealistische groep gegooid
Dalí ontwikkelde een nieuwe stijl waarin religie en wetenschap belangrijk waren. Maar het zijn toch zijn surrealistische kunstwerken die hem wereldberoemd hebben gemaakt. Dalí bleef zich bijzonder gedragen en kleden: dat was zijn imago.
12 Eigen museum
Jarenlang was Dalí druk met het ontwerp van zijn eigen museum in zijn geboorteplaats.
1974 -> opening Teatro Museo Dalí in Figueres
Toen Gala in 1982 stierf, bleef Dalí ongelukkig achter. Zijn gezondheid was slecht en uiteindelijk stierf hij in 1989 aan een hartstilstand. Hij werd begraven in zijn eigen museum.
13 Waar kun je Dalí zien?
Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam heeft een grote collectie surrealistische kunst. Hier hangt ook het schilderij ‘Impressies uit Afrika’. boijmans.nl
Teatro Museo Dalí in Figueres en Casa Salvador Dalí in Port Lligat zijn leuk om te bezoeken als je aan de Spaanse kust op vakantie bent.
salvador-dali.org